Momtaz strijdt dag en nacht voor zoon die in psychose door politie werd doodgeschoten: 'Hij had hulp nodig, geen kogels'

De kogelgaten zitten er nog, in de flatwoning in de Van den Tempelstraat in Schiedam. Stille getuigen van het drama vier jaar geleden. De tijd lijkt bevroren voor vader Momtaz Al Madani. Hij kan niet verder leven als hij geen gelijk krijgt: dat zijn zoon in 2018 ten onrechte door de politie is doodgeschoten. "Het was een executie! Dit was zo onnodig.” Nu gloort er voorzichtig hoop voor Momtaz. Het Europese Hof wil de zaak serieus bekijken.

Momtaz Al Madani (62) is een expressieve man die voortdurend door de woning loopt om in woord en gebaar de schietpartij van 2018 na te spelen. “Hier stond de politie met hun schilden achter dit muurtje en dáár was mijn zoon.” Hij gaat op de grond zitten, vlakbij de balkondeur. "Hij was in elkaar gezakt. Ze hebben niet alleen op zijn benen geschoten, dat blijkt uit het rapport van de patholoog. Ze schoten ook toen hij op de grond zat, van boven naar beneden. Waarom? Hij was toch al uitgeschakeld?"

Psychisch ziek

Dan snelt hij naar een aangrenzende ruimte, de slaapkamer van Yazan. Na mei 2018 heeft het geen andere functie gekregen. Voor Momtaz huist hier nog steeds zijn zoon, zijn ziel, de herinnering. Hij pakt een kartonnen doos die in de kast staat. "Dit was de doek die hij over zijn hoofd had en dit de jas die hij toen droeg.” Met zijn vinger wijst hij naar de gaten in de suède stof, veroorzaakt door zowel de taser als de kogels. Hij kust de jas, “dit is mijn zoon” en stopt het kledingstuk terug in de doos.

Zijn reconstructie is anders dan die van de officiële autoriteiten. Hij legt het uit, soms met stemverheffing. “Mijn zoon was psychisch ziek. Hij dacht dat criminelen achter hem aanzaten om hem te doden, daarom had hij dat mes. Ik heb de politie gebeld in de veronderstelling dat ze wisten wat ze moesten doen: een hulpverlener inschakelen van de crisisdienst. Die had hem tot rust kunnen brengen. Wat doen ze? Een zwaar bewapend team sturen, alsof hij een terrorist was!”

Taser, hond en kogels

Al Madani heeft al verschillende stappen achter de rug: de Rijksrecherche, het OM, het gerechtshof in Arnhem. Steeds kreeg hij nul op het rekest: Yazan Al Madani is doodgeschoten omdat hij de politie aanviel met een mes. De politie heeft dus juist gehandeld. De Schiedammer van Syrische afkomst stapte naar het Europees Hof, dat liet kort geleden weten de zaak serieus te willen bekijken. Het zegt nog niet veel, maar geeft Al Madani wel hoop. En hoop doet leven bij de getergde en getekende vader.

Het is 30 mei 2018 als de 26-jarige Yazan Al Madani op het balkon staat van de woning van zijn vader in Schiedam. Hij heeft een doek over zijn hoofd gedrapeerd en zwaait met een wapen. Het lijkt een bijl, maar blijkt later een mes te zijn.

De politie wordt gebeld en even later verschijnt een arrestatieteam van de Koninklijke Marechaussee dat de compleet verwarde Yazan probeert te overmeesteren met behulp van een taser (met elektrische stroomstoten) en een hond. De politie slaagt daar niet in en vuurt kogels op hem af. Yazan wordt meerdere keren geraakt en overlijdt enkele dagen later in het ziekenhuis.

Yazan Al Madani

De Rijksrecherche (in 2019) en het gerechtshof in Arnhem (in 2021) hebben het dodelijke optreden van de politie bestudeerd. Ze concluderen dat het arrestatieteam in gevaar was en wel moest schieten: Yazan kwam met zijn mes op hen afgestormd en leek niet te temmen. Zelfverdediging dus.

Het gerechtshof schrijft: "Dat deze situatie erg bedreigend was en dat Yazan bereid was om geweld te gebruiken, blijkt uit het feit dat hij meermalen (het hele lemmet van) het mes in de diensthond stak. Zowel de lichamelijke integriteit van de beklaagden (agenten) als die van hun collega’s was zodoende in het geding. Het hof acht dan ook aannemelijk dat sprake was van een noodweersituatie."

Op de benen geschoten

Kogels afvuren is volgens het hof ook verdedigbaar, omdat andere pogingen mislukten. "Beklaagden hebben Yazan allereerst gesommeerd het mes te laten vallen, vervolgens de diensthond ingezet, tweemaal de taser gebruikt en, pas toen Yazan op al deze minder ingrijpende geweldshandelingen niet reageerde, gericht laag op de benen geschoten. Omdat Yazan hierop bleef bewegen en het gevaar zodoende nog steeds niet was geweken, heeft beklaagde BSB-316 iets hoger geschoten."

Na de beslissing van het Arnhemse gerechtshof is de laatste strohalm voor Momtaz Al Madani aankloppen bij het Europees Hof en dat heeft de klacht tegen de politie nu op tafel liggen. Advocate Frederieke Dölle, die zijn belangen behartigt, merkt dat klachten regelmatig direct naar de prullenbak worden verwezen. Hier dus niet. Dit zou kunnen betekenen dat het Hof aanknopingspunten ziet voor de klacht van Al Madani tegen de politie.

Advocate Dölle: "Yazan was toen hij op het balkon stond een gevaar voor zichzelf, niet voor anderen. Toch ging de beslissing om in te grijpen ten koste van zijn eigen leven. Is er wel voldoende rekening gehouden met zijn psychische toestand?" Het is een procedure die tijd kost en die dus het nodige geduld vergt van de Schiedamse vader.

De kogelgaten zijn nog zichtbaar in de Schiedamse woning Foto: Rijnmond

Momtaz staat op 30 mei 2018 buiten onder het balkon als het arrestatieteam de flat binnengaat. Op filmbeelden van een overbuurman is te zien dat het allemaal heel snel gaat: Yazan staat op het balkon, gaat naar binnen, de politie brult, er klinken schoten. Alles binnen een tijdsbestek van tien seconden.

Al Madani springt weer op uit zijn stoel en speelt een scène uit het verleden na. Een hulpverleenster komt binnen en Yazan knielt voor haar neer. De jongen begint te huilen en kust en aait lieflijk, bijna kinderlijk haar hand. “Dat was mijn zoon. Hij was ziek. Ze wísten wat er met hem aan de hand was."

Grommen als een weerwolf

Hij loopt weer naar de slaapkamer van Yazan. "Hij sloot zich hier op, stopte met eten, begon zichzelf te slaan. Op een nacht ging hij schreeuwen, het was angstaanjagend.” Hij beeldt het uit door op zijn hurken te gaan zitten. De ogen gitzwart, de mond wijd opengesperd: “Rrrrraaaaawwww”. Hij gromt als een weerwolf bij volle maan.

"Zijn stem was anders, er kwam schuim uit zijn mond. Steeds andere personages spraken tot mij. Dit was niet mijn zoon, er zat een andere man in zijn lichaam. Hij oogde als de duivel." Dit was kort voor de dag dat hij zwaaiend met een mes op het balkon ging staan en Momtaz opnieuw de politie belde.

Die heeft in zijn ogen grote fouten gemaakt. "Mijn zoon werd juist agressief door het taseren en het loslaten van de hond. Waarom deden ze dat? Ik dacht dat ze hem naar het ziekenhuis zouden brengen. Mijn zoon had hulp nodig, geen kogels." In totaal is er acht keer op Yazan geschoten. “Ze hadden toch wel bodycams op hun uniform? Waar zijn de beelden? Ik heb gehoord dat die er wel degelijk waren."

Momtaz Al Madani wijst naar de kogelgaten in de jas van Yazan, Foto: Rijnmond

De psychose van mei 2018 kent een lange voorgeschiedenis, waarbij het vertrek uit Syrië een grote rol speelt. Momtaz Al Madani heeft een winkel in de Syrische hoofdstad Damascus en vlucht in juli 2015 voor de burgeroorlog. Hij vindt een woning in Schiedam en een jaar later komt zoon Yazan ook naar Nederland, op voorspraak van vader. De jongen heeft in zijn eigen land al last van psychische problemen. “Ik hoopte dat hij hier een betere toekomst zou hebben met goede medische zorg. Zijn leven daar liep gevaar, jonge mannen werden gedood.”

Yazan Al Madani komt binnen via de opvang in Ter Apel en maakt een odyssee langs zes verschillende azc’s. “Ze hebben toen verkeerde medicijnen gegeven waardoor zijn problemen eerder erger werden”, zegt Momtaz. Yazan wil een eigen woning, gaat op verschillende plaatsen in Nederland kijken, maar tevergeefs. Hij voert aan dat hij getrouwd is met een Syrische vrouw en dat zijn situatie urgent is: ook zij moet overkomen en vervolgens met hem een huis betrekken.

Vluchtelingenwerk Nederland pleit om die reden voor een snelle toewijzing van het nareizen van de vrouw: “Cliënt kampt al zeer lange tijd met mentale problemen en heeft de steun van zijn vrouw hard nodig.” Maar de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) ligt dwars. De dienst kijkt kritisch naar de trouwakte: die is gedateerd 3 november 2016 te Damascus en Yazan is dan al een week in Nederland. Het stel zou in 2014 voor de imam zijn getrouwd en daarna hebben samengewoond. Het bewijs daarvoor ontbreekt.

Geheim huwelijk

Bovendien: in de asielaanvraag voor Yazan in 2016 die zijn vader heeft ingediend, staat dat hij ‘nooit voor zichzelf heeft gezorgd, niet gehuwd is en geen relatie heeft’. Yazan heeft dat zelf ondertekend. Later verklaart hij dat hij het huwelijk geheim heeft gehouden vanwege weerstand binnen de familie. Maar de IND is onverbiddelijk. In een brief van 11 december 2017, die bol staat van de ambtelijke taal: “Het is niet aannemelijk dat u een partnerschapsrelatie hebt gehad waarbij sprake is van een duurzame en exclusieve relatie."

Vader Momtaz: "Mijn zoon had een meisje, de liefde van zijn leven. Maar hij moest trouwen met een ander, een vrouw die misbruik van hem wilde maken om naar Nederland te kunnen emigreren. Hij heeft dat toen maar geaccepteerd, zodat hij een woning zou kunnen krijgen."

De vrouw komt dus niet naar Nederland. Voor een eigen woning ontbreken de benodigde documenten en de frustraties groeien bij Yazan. Na twee jaar zoeken en zwerven trekt bij zijn vader in in Schiedam. Daar lijken de problemen niet kleiner te worden. Een psycholoog constateert: ‘Cliënt is geagiteerd, onrustig en geobsedeerd door het krijgen van een zelfstandige woning en door de familiehereniging met zijn vrouw.’

In rapporten staat ook dat de zoon de relatie met zijn vader ‘als een groot probleem ervaart’. “Onzin”, zegt Momtaz. “Ik steunde hem financieel, we hadden een uitstekende relatie. Hij zit in elke cel van mijn lichaam, voor altijd.”

Wanhopig werd hij ervan om zijn zoon steeds verder te zien afglijden. "Yazan constateerde drugshandel rond het schoolplein hier tegenover en daarna werd hij bang dat die dealers hem wilden pakken. Dat is de doodsangst waar hij op 30 mei 2018 last van had.”

Dagelijks neemt Momtaz Al Madani een grote hoeveelheid medicijnen in, Foto: Rijnmond

Nadat zijn zoon was beschoten, is hij naar het Erasmus MC gebracht, daarna naar de Penitentiaire Inrichting in Scheveningen en toen weer terug. “Ze hebben daar cruciale fouten gemaakt en hem als een crimineel behandeld.”

Als de klacht bij het Europees Hof succesvol is afgewikkeld, wil hij een volgende stap zetten: het ziekenhuis aanklagen. Momtaz is argwanend geworden. Hij is het vertrouwen in de Nederlandse instanties kwijtgeraakt. Hij laat een filmpje zien op zijn mobiele telefoon. “Kijk, de politiehond. Ze zeiden dat het dier was gedood door Yazans messteken, maar hier zie je hem later vrolijk huppelend in de politiewagen springen. Hoe kan dat?” Zowel de politie als het gerechtshof in Arnhem stelt vast: het dier is overleden.

Zoals zo vaak schudt hij het hoofd als hij de tegenwerpingen hoort. Maar Al Madani is ervan overtuigd dat hij uiteindelijk in het gelijk wordt gesteld. “Ik wil geen geld, ik wil gerechtigdheid.”

Hij gaat naar de keuken en komt terug met een schaal koekjes en snoepjes. “Neem maar, ik mag het niet meer.” Momtaz Al Madani was leraar Engels maar is nu niet meer tot werken in staat. Hij wijst naar een andere slaapkamer waar op een tafel een indrukwekkende hoeveelheid medicijnen staat uitgestald. “Toen ik naar Nederland kwam, was ik zo sterk als een paard. En kijk nu eens: ik ben erg vermagerd. Ik woog 90 kilo, nu nog maar 67. Elke dag moet ik pillen slikken voor mijn hart, suikerziekte en zoveel meer."

Hij is vechtlustig maar ook somber. “Ik beleef geen plezier meer aan het leven en slaap slecht. Ze willen me kapot krijgen, maar ik ben sterker dan zij.” Verbitterd voegt hij toe: “Ik haalde Yazan uit Syrië omdat zijn leven niet zeker was. Maar ze doodden hem niet daar, maar hier in Nederland.”

Dit is een artikel van onze mediapartner Rijnmond