Een moeilijk onderwerp uitgelegd: zo zit het met de giftengrens voor mensen in de bijstand

door Markus Burger en Tjerk van der Ende

Stel, je zit in de bijstand. De buren zien dat je het moeilijk hebt en geven je hun oude wasmachine. Je oma geeft je honderdvijftig euro, om een nieuwe fiets te kopen.  Die compassie is mooi, maar het mag per jaar niet verder oplopen dan 1200 euro. Dat noemen we de “giftengrens”. Alles daarboven wordt gekort op je bijstandsuitkering. 

De afgelopen maanden is er onderzoek gedaan naar het verhogen van de giftengrens. Hoe dat zit leggen we je uit.

Het beleid rondom de giftengrens is complex, de gemeente vindt dat zelf ook. Geld en spullen die je als bijstandsgerechtigde ontvangt meld je bij de gemeente en worden in twee categorieën opgedeeld: inkomen en giften.

Wat zijn giften?

Wanneer iets niet in één van de dagelijks vaste laten voorziet maar bijvoorbeeld een luxe toevoegt of op een andere manier het leven verbetert is het een gift.

Een voorbeeld: Stel je hebt een nieuwe computer nodig en ik geef jou 200 euro waar je die van koopt. Dan is dat een ‘duurzaam gebruiksgoed’ volgens de gemeente. Dus dan mag het, tot maximaal 1200 euro per jaar.

In november 2022 kwam er een motie in de gemeenteraad die voorstelde om onderzoek te doen naar een verhoging van 1200 naar 2250. Een meerderheid, waaronder drie coalitiepartijen, steunden de motie.

Stroomopwaarts voerde het onderzoek uit, zij zijn verantwoordelijk voor de sociale zaken van de gemeente.

De uitkomst van het onderzoek is nu duidelijk: er wordt niet verhoogd. Daarvoor geeft de gemeente drie overwegingen. Reden één is dat de accountant van de gemeente het bij de jaarcontrole niet kan verklaren, omdat het niet via een landelijke wet is geregeld. Hij noemt het dan een ‘financiële fout’ en dan moet de gemeente het wellicht terugvorderen.

Reden twee is dat er door de minister, Carola Schouten, een nieuw wetsvoorstel aankomt. Zij wil in alle gemeenten de giftengrens optrekken. Zij schrijft in een brief aan de tweede kamer dat ze zit te denken aan 1200 euro. De gemeente is bang dat als ze het nieuwe bedrag nu doorvoeren ze het over niet al te lang weer moeten terugdraaien.

De derde reden is ingewikkeld. De gemeente stelt dat zij niet aan inkomenspolitiek mogen doen. Nu verhogen vinden zij inkomenspolitiek. De vorige keer was dat geen inkomenspolitiek volgens de wethouder.

In 2021 verhoogde de gemeente de giftengrens van 600 naar 1200 euro en liep daarin voor op landelijk beleid.

Het verzoek van SCHIE om het onderzoek, waar deze overwegingen om het niet door te voeren op zijn gebaseerd in te zien, is afgewezen door de gemeente. De wethouder geeft aan niet te weten hoe het onderzoek is gedaan.

‘Hoe dat onderzoek is gedaan, weet ik natuurlijk niet’

Het onderzoek duurde maanden langer dan gewenst, maar hoe het onderzoek in elkaar steekt weet de wethouder niet: “dat onderzoek is gewoon gedaan door Stroomopwaarts. Hoe dat is gedaan weet ik natuurlijk niet.”

In de aangenomen motie is de gemeente opgeroepen om vóór 13 december met de uitkomst van het onderzoek te komen. Dat is niet gelukt. De conclusie kwam pas op 8 maart bij de raad terecht.

Hoewel de gemeente Schiedam de afgelopen jaren dus voorliep op landelijk beleid rond de giftengrens zal dat vanaf nu dus niet meer zo zijn. Om Schiedammers die in armoede leven te ondersteunen komt de gemeente met andere plannen.  Wethouder Biekman verwijst naar haar collega Petra Zwang, die vanuit Partij van de Arbeid in het college zit. Die moet de komende jaren zorgen dat de mensen met schulden worden geholpen.