'Schiedam zette ons in vuur en vlam'

Vandaag deel 1: Spaans benauwd

Het duurt nog maar heel even en dan is de fusie tussen de twee omroepen van Vlaardingen en Schiedam een feit. Op het persbericht dat de twee partijen de wereld in stuurden, kwamen gemengde reacties. Water en vuur, zeiden ze in Vlaardingen. Dat ken nooit goed gaan, riepen ze in Schiedam. Maar waar komen toch die gevoelens vandaan? Is het echt haat en nijd of valt het eigenlijk allemaal wel mee? Om dat te begrijpen, moeten we een klein stukje terug in de geschiedenis.

We schrijven 10 oktober 1978. Er doen zich verschillende variaties van een verhaal voor. Aan de ene kant wordt er gefluisterd dat er een ruzie is ontstaan tussen jongeren uit de verschillende steden. Aan de andere kant gaat het verhaal dat het wel meer dan een ruzie betrof: Vlaardingse jongeren zouden een Schiedams meisje hebben verkracht. Wat de exacte toedracht ook was, het werd een bal van jewelste. Van beide kanten seinden tussen de 150 en 300 jongeren elkaar in om te gaan matten op de toenmalige busbaan tussen Vlaardingen en Schiedam. Het bleef niet bij een klein opstootje: de gevechten, die de geschiedenisboeken in gingen als de Busbaanrellen, hielden maar liefst vier dagen aan. De Mobiele Eenheid uit Rotterdam moest eraan te pas komen om de boel weer in het gareel te krijgen.

De Busbaanrellen worden vaak gezien als hèt startpunt van de ongemakkelijke relatie tussen de twee steden. Maar die relatie had al wat stekels. Bijna 450 jaar geleden werd Vlaardingen bezet door Spaanse troepen, tijdens de zogeheten Tachtigjarige Oorlog. Het Nederlandse verzet, dat de naam De Geuzen droeg, was volop gestationeerd in Rotterdam, Delft en het naastgelegen Schiedam. De Spanjaarden gingen flink geweld niet uit de weg, wat resulteerde in razendsnelle annexaties van Maassluis en Overschie. Toen ook Schiedam aan de beurt leek te komen, werden de Spaanse troepen teruggetrokken om een partijtje te vechten in Vlaanderen, waar Lodewijk van Nassau huis en haard verdedigde. Vlaardingen was weer vrij.

De opluchting was van korte duur, daar de nieuwe landvoogd van Spanje het slechts een paar maanden later tijd vond Holland alsnog te bezetten. Vanuit Utrecht kwamen de Spaanse troepen zuidwaarts om Leiden, Gouda en Delft in te nemen. Het was de bedoeling daarna over Maassluis naar Vlaardingen door te stoten en daarna Schiedam en Rotterdam in te pakken. Omdat Vlaardingen geen stadsmuren had, was het een moeilijk verdedigbare stad. Willem van Oranje gaf de Geuzen daarom de opdracht de stad dan maar op te geven. Om het de Spanjaarden ernstig moeilijk te maken, staken de Schiedammers een groot deel van Vlaardingen in brand, waardoor de stad letterlijk een vuurlinie werd. De Schiedammers stonden vanaf dat moment aangeschreven als de ‘ellendelingen uit het oosten’.

Feitelijk komt het er dus op neer, dat de Schiedammers eraan hebben bijgedragen Holland te redden. Niet zozeer om de Vlaardingers te dwarsbomen, maar juist om de Spaanse indringers te verdrijven. Misschien mogen we Schiedam wel dankbaar zijn dat zij ons in vuur en vlam hebben gezet. Anders hadden we het hier Spaans benauwd gehad.

Foto: Look J. Boden