'Befaamde schelvispekel wordt nog altijd gemaakt'

Vandaag deel 3: Haringstad

Waar de Schiedammer zijn neus laat zien, wordt hij al snel geassocieerd met jenever. Niet zo gek natuurlijk, want Schiedam kent een succesvolle geschiedenis waar het gaat om het stoken van dit stevige goedje. De hoogtijdagen lagen in de achttiende eeuw, toen het in de stad wemelde van de stokerijen. En nog altijd wordt er jenever en andere dranken gemaakt, waaronder het wereldberoemde Ketel 1.

Vlaardingen deed qua economie niet onder voor Schiedam. Hoewel de Vlaardinger qua dranken liever koos voor bier (de stad telde flink wat bierbrouwerijen, al wordt de befaamde Schelvispekel nog altijd gemaakt in een stokerij niet ver van de Grote Kerk), lag het economische succes voornamelijk in de haringvisserij en allerhande verwante ambachten. Maar liefst 350 jaar lang voerde het Noordzeevisje de boventoon. Het succes groeide in de zeventiende eeuw met rasse schreden, en in de achttiende en negentiende eeuw was Vlaardingen zelfs haringhoofdstad van de wereld.

Al vóór de Tweede Wereldoorlog werd duidelijk dat het succes tanende was. De industrialisatie nam in hoog tempo toe, de werkgelegenheid in de Rotterdamse havens en de Europoort werd groter en het harde zeeleven werd de rug toegekeerd. Voor de haringvisserij viel uiteindelijk het doek in 1964, toen de negen laatste loggers de haven uitvoeren. Slechts een paar schepen gingen daarna nog richting zee, maar de grootste uitvoerende rol werd overgenomen door schepen uit Scheveningen en IJmuiden. Nog tot 2012 had Warmelo & Van der Drift een haringverwerkend bedrijf aan de Vlaardingse haven, maar ook dat verdween uit de stad. De allerlaatste traan werd gelaten in 2017, toen het bedrijf Hoogendijk, na 10 generaties en 265 jaar op de teller, werd overgenomen. Alleen wat straatnamen, een basisschool (‘t Visnet) en de symbolische benaming van de eerste nieuwe haring, de zogeheten Burgemeestersharing, herinneren nog aan het roemruchte verleden.

Ondanks het feit dat er geen actuele visserij meer plaatsvindt, wordt een ‘echte’ Vlaardinger vanouds een Haringkop genoemd. Ter ere van het 700-jarig bestaan in 1973 kwamen de visnetten als versierselen uit den ouden doosch. Deze festiviteiten smaakten kennelijk naar meer, want een jaar later werd besloten tot de organisatie van het Haring- en Bierfeest, een stadsfeest met een braderie, diverse muziekoptredens en demonstraties van brandweer en scouting. Omdat dit volgens het stadsbestuur aan het begin van de 21^e eeuw ‘een beetje uit de hand liep’, werd besloten het feest om te dopen tot het VL.Loggerfestival. Dit hield maar een aantal jaren stand, want de ‘echte’ Vlaardinger was verknocht aan ‘zijn’ haring en dus aan ‘zijn’ Haring- en Bierfeest (wat tegenwoordig Festival heet). Een beetje koppig zijn die Vlaardingers dan weer wel, laten we zeggen, een beetje… haringkoppig.

Foto: Look J. Boden