Schizofrene Onur stak Vlaardingse ateliers in brand: ‘Ik werd met de dood bedreigd’

Onur E. is een geboren Schiedammer. De laatste jaren is hij dakloos en is hij veelal te vinden in dak- en thuislozenopvang De Elementen in Vlaardingen. “Ik zou door de gemeente geholpen worden, want ik probeerde een uitkering te krijgen”, vertelt hij. “Daarmee zouden ook de problemen voor de huisvesting verholpen worden. Maar dit is allemaal mislukt toen ik bedreigd werd.”

Onur mocht een tijdje bij een oude buurvrouw verblijven. Op een dag ging hij haar vuilnis weggooien. “Dat deed ik met een winkelkar. Ik sloeg op een gegeven moment met de winkelkar op de grond om al het vuilnis eruit te krijgen. Toen kwam er een man op mij af die zich aangesproken voelde. Hij ging mij bedreigen. ‘Ik ga nu naar huis mijn pistool pakken, en dan schiet ik je dood’, zei hij.”

“Ik bleef wachten om te kijken of hij echt terugkwam, en hij kwam echt terug”, vertelt Onur. Vervolgens rende Onur weg. Vanaf dan verkeert hij in een staat van paniek. In zijn verklaringen tegenover politie, psycholoog en psychiater heeft hij overigens nooit gesproken over de vermeende doodsbedreiging die hij zijn kant op kreeg.

‘Het moest alleen maar roken’

Onur vertelt erg bang en wanhopig te zijn geweest. Hij wilde in de gevangenis belanden om zo veilig te zijn van zijn bedreiger. “Ik wilde de aandacht krijgen van de politie, maar ik wilde geen brand stichten. Het moest alleen maar gaan roken.” In de nacht van 13 op 14 april gaat hij naar het terrein aan de Waterleidingstraat in de Vlaardingse Rivierzone. “Ik sliep een tijdje daarvoor af en toe op dat terrein en ik wist dat het veilig was, omdat er niemand zou zijn in de nacht.”

“De eerste keer gooide ik diesel over de grond en dat stak ik aan.” Volgens Onur zijn daarbij ‘per ongeluk’ twee auto’s en een boot in brand gevlogen. “Ik ben niet bekend met vuur. Ik dacht dat de schade niet zo groot zou zijn. Het moest alleen vlam vatten en daarna uit gaan. Ik hoopte dat de politie zou komen, want dan kon ik mezelf aangeven.”

Vervolgens las Onur in de krant dat het sloopauto’s waren die waren uitgebrand. “Ik dacht dat dat niet genoeg zou zijn.” Dus ging Onur in de nacht van 24 op 25 april terug. In de loods waar meerdere ateliers gevestigd waren ziet hij een schilderij. “Ik vond het een gevaarlijk schilderij, want hij leek op mij.” Door een ruit is Onur de loods binnengegaan. Het schilderij heeft hij in het water gegooid.

Onur gooit diesel over de vloer en legt er een aanmaakblokje en een tapijt op, om het vervolgens aan te steken. “Toen ben ik gelijk weggegaan zonder te kijken wat er gebeurde. Het is niet mijn bedoeling geweest de loods in brand te steken. Ik wilde een reden creëren om naar de politie te gaan.”

Onur leest vervolgens in de krant dat niet het complete gebouw waar de ateliers zich in bevinden in brand is gevlogen. Op 13 mei komt hij terug bij de Waterleidingstraat. Dan steekt hij met wasbenzine een auto en een aanhangwagen vol circusspullen in brand. Vervolgens geeft hij zichzelf op 15 mei aan bij de politie.

De brandweer blust derde brand die Onur E. aanstak op 13 mei | Foto: Flashphoto

Schizofreen

Uit gesprekken met Onur concluderen een psycholoog en psychiater dat hij lijdt aan schizofrenie. De officier van justitie (OvJ) legt voor dat Onur heeft verteld dat hij stemmen in zijn hoofd heeft. “Dat is niet waar”, volgens Onur. “Ik zei veel sarcastische dingen daar, want ik was aan het genieten van de aandacht. Ik wist niet dat het ook naar de rechtbank doorgestuurd zou worden.”

De OvJ leest voor uit het rapport van de psycholoog. “Meneer raakte afgeleid van dingen die er niet waren.” Volgens Onur waren dat stemmen op de gang, volgens de psycholoog was het stil op de gang. Op advies van de psychiater en psycholoog verklaart de OvJ Onur volledig ontoerekeningsvatbaar. Vanwege zijn psychische toestand kan hij niet verantwoordelijk worden gehouden voor zijn daden. Hierdoor kan hij niet in aanmerking komen voor een celstraf.

Hond gewassen in sloot

Naast de drie brandstichtingen staat Onur ook terecht voor dierenmishandeling. Tussen oktober en december 2023 heeft Onur volgens justitie drie honden verwaarloosd. De OvJ vraagt vooral naar de eerste hond. “Dat was een herderpup”, vertelt Onur. “Ik sliep eerst veel buiten met het hondje. Daarna woonde ik in een schuurtje.” In de schuur werden door de politie geen voer- en drinkbakken aangetroffen. Ook wist Onur niet hoeveel honden eigenlijk moeten slapen.

Onur heeft het hondje in de sloot gegooid. De OvJ vraagt waarom. “Om hem te wassen”, antwoordt Onur. Vervolgens vraagt de OvJ waarom hij het hondje daarna nog een paar keer in de sloot gooide. “Ik dacht dat hij dat leuk zou vinden.” Nadat het hondje werd weggenomen vond de dierenarts een wond op de schouder en veel vlooien op de herderpup.

Desondanks had Onur snel daarna nog twee hondjes. “Ik houd van liefde geven. Ik zag dat mensen die dakloos zijn ook vaak een hond hebben en ik vond dat er mooi uitzien.” Met het tweede en het derde hondje gebeurde ongeveer hetzelfde als met het eerste hondje.

Fouten bij politie en justitie

Tijdens de rechtszaak maakte kunstenaar Jan van Dorp, wiens atelier bij de brand van 25 april volledig is afgebrand, gebruik van zijn spreekrecht. Hij is teleurgesteld in het handelen van politie en justitie. “Wij hebben via via moeten vernemen dat er iemand was opgepakt. We hebben ook via via moeten vernemen dat er een rechtszaak was.” Anderhalve week geleden kwamen Van Dorp en andere kunstenaars achter het bestaan van de rechtszaak.

In een haastklus hebben ze zichzelf aan de rechtszaak toegevoegd als slachtoffers. “Wij hebben als slachtoffer ook rechten. Nu hebben wij de schadeverordeningen moeten opstellen zonder een advocaat van slachtofferhulp.” De schade-eis van de kunstenaars en de eigenaar van de aanhangwagen komen bij elkaar uit op meer dan 200.000 euro.

 “Er zijn zoveel dingen onvervangbaar”, vertelt Van Dorp zichtbaar emotioneel. “Ik had een eigen ertspers. Dat was de aankoop van mijn leven. Tientallen kunstwerken zijn weg. Veertig jaar kunstenaarschap is in rook opgegaan.”

TBS

Een groot deel van de schade-eisen worden door de OvJ overgenomen in de strafeis voor Onur. Omdat hij volgens de OvJ volledig ontoerekeningsvatbaar wordt geacht, wordt er geen celstraf tegen hem geëist. Wel vraagt de OvJ om TBS met dwangverpleging voor Onur. Zijn advocaat wil TBS zonder dwangverpleging. “Zijn symptomen zijn niet veranderd. Het is toch bijzonder om van geen zorg in één klap over te gaan tot TBS met dwangverpleging?”

De rechtbank zal op 25 november uitspraak doen in de zaak.

Jan van Dorp voor zijn afgebrande atelier op 30 april | Foto: Twee