Van explosies tot protesten: de geschiedenis van het omstreden Vlaardingse vreugdevuur

Sinds de jaren ’50 van de vorige eeuw werden er spontane vuren georganiseerd in Vlaardingen. Daar waren de gemeente, politie en brandweer niet bij betrokken en er waren geen vergunningen voor afgegeven. Dit resulteerde in veel kleine brandjes en een tiental grotere branden verspreid over de hele stad. De branden leverden veel schade op, waardoor de brandweer het erg druk had. Dat staat in een raadsmemo (informatiebrief) uit 2014 van de gemeente Vlaardingen over het beleid van de vreugdevuren voor de naderende jaarwisseling.

In de jaren ’90 werden de vreugdevuren gecontroleerd uitgevoerd en werden er door de gemeente vijf plekken aangewezen waar er wel een vreugdevuur georganiseerd mocht worden. Het ging om Babberspolder/Nieuwlantpark, het Messchaertplein, het Mendelssohnplein, de Curaçaolaan en het plein aan de Broekweg. In de brief wordt gesproken over “het bestuurlijke doel om de locaties zo mogelijk via een uitsterfbeleid te laten verdwijnen”. Als er een locatie zou verdwijnen, zou er geen nieuwe locatie bijkomen.

Van vijf naar twee locaties

In 2014 heeft Vlaardingen nog maar twee locaties. De locatie Babberspolder/Nieuwlantpark in Vlaardingen verviel doordat de jongeren niet tevreden waren over deze locatie. Ook door de geplande nieuwbouw was er in de wijk geen plek meer voor het vreugdevuur. De locatie Messchaertplein verviel omdat de brandstapel te groot was geworden. Volgens de gemeente was de viering niet veilig genoeg meer.

De locatie Mendelssohnplein leverde veel schade en afval op en was door de grootte van de brandstapel gevaarlijk. In de informatiebrief van de gemeente wordt geschreven over een eenmalig vreugdevuur aan de Deltaweg. Later week dit vreugdevuur uit naar de Maassluissedijk. De groep van de Curaçaolaan heeft zich na enkele jaren aangesloten bij deze partij, in verband met schade aan verharding en beplanting. De locatie aan de Maassluissedijk verviel later ook, omdat het vreugdevuur meer problemen zou geven. Het alternatief voor deze groep was een vreugdevuur op het voormalige terrein van voetbalclub Fortuna Vlaardingen aan de Marathonweg.

Illegaal vreugdevuur aan de Marathonweg in 2019 | Foto: Flashphoto

‘Ontzettend afhankelijk’

Dat je met meerdere factoren rekening moet houden bij het organiseren van een vreugdevuur, weet ook de organisatie van het Haagse Vreugdevuur: Vreugdevuur Scheveningen. Een woordvoerder van de Haagse organisatie legt uit hoe afhankelijk men is van een gemeente die uiteindelijk de vergunning moet verlenen.

“Je bent natuurlijk ontzettend afhankelijk van de bereidwilligheid en medewerking van een gemeentebestuur”, zegt de organisatie van het vreugdevuur in Den Haag. Ook daar wordt al jaren een vreugdevuur georganiseerd. “Wij zijn nu bezig met kijken of we volgend jaar iets meer kunnen dan wat nu wordt toegestaan. Alles wat nu wordt toegestaan, is op basis van aannames en dus niet onderbouwd met rapportages en dergelijke.” Volgens de organisator van het vreugdevuur houden de gemeente en de hulpdiensten rekening met veel grotere scenario’s dan wat het vreugdevuur eigenlijk inhoudt.

In Vlaardingen wijst alles erop dat het gemeentebestuur weinig vertrouwen heeft in een vlekkeloos verloop van het vreugdevuur aan de Broekweg. Naar verwachting zal het vuur ook in toekomst niet worden toegestaan, blijkt uit de stellingname van burgemeester Bert Wijbenga in november dit jaar. In Den Haag staat het gemeentebestuur wél achter de plannen van het vreugdevuur. Dit komt doordat de gemeente Den Haag duidelijke kaders stelt als het gaat om de hoogte en de bouw.

Mega-explosie

Dat Wijbenga geen toekomst ziet in een nieuw vreugdevuur in Vlaardingen, is mede te wijten aan incidenten uit het verleden. Tijdens de jaarwisseling van 2007/2008 ging het flink mis. Een explosie aan de Broekweg vernielde tientallen ruiten en veroorzaakte 200.000 euro schade voor omwonenden. In 2008 verbood de toenmalige burgemeester Tjerk Bruinsma het vreugdevuur voor de jaarwisseling 2008/2009. Uiteindelijk werd de gemeente verrast door een groep die binnen korte tijd toch een kleinschalig vuur wist te realiseren. Dat deden ze door in korte tijd een aantal pallets uit net aangekomen busjes te trekken.

De explosie aan de Broekweg in 2008 | Foto: Marktbuurt

Uiteindelijk bleven er in de jaren daarna twee locaties over waar vreugdevuren tot 2017 werden toegestaan: de Broekweg en de Marathonweg. Tijdens de jaarwisseling 2016/2017 liep het echter weer uit de hand. Toen werden er aan de Broekweg een aantal fietsen op de nasmeulende brandstapel gegooid. Het CDA was toen van mening dat het evenement een vergunning moest krijgen. Toenmalig burgemeester Bert Blase zei toen dat de maatregelen zouden worden aangescherpt.

Op verzoek van de gemeente gaf de politie in 2017 een advies over het vreugdevuur. Daarin werd gesproken over twee mogelijkheden: een verbod of een vergunningsplicht voor het vreugdevuur. De kijk op vreugdevuren veranderde daarna vanwege een incident in Scheveningen. Daar zorgde een harde wind in 2018 voor een vuurregen richting bewoond gebied.

Hierna besluit de gemeente Vlaardingen, onder aanvoering van burgemeester Annemiek Jetten, om het vreugdevuur te verbieden. Sinds 2019 heeft Vlaardingen geen vreugdevuren meer.

‘Blijft een risico’

Een brandweerman uit Vlaardingen vertelt aan Twee dat hij en zijn collega’s in het verleden erop hebben gelet dat er geen vreemde dingen op het vuur werden gegooid, zoals autobanden. “Maar je hebt het nooit echt in de hand. De gemeente heeft het lange tijd gedoogd, maar nu de gemeente het vreugdevuur verboden heeft, staan wij achter de keuze die zij heeft gemaakt.” Volgens de brandweerman blijft het altijd een risico, ongeacht hoe groot het vuur is.

Dat de ‘traditie’, zoals de organisatoren aan de Broekweg het vreugdevuur noemen, iets is dat leeft in de stad, blijkt in 2020. Het vreugdevuur wordt dan al een aantal jaar niet toegestaan, door onder andere burgemeesters Jetten en Eenhoorn. Aan het eind van dat jaar wordt er een aanslag gepleegd op het Vlaardingse stadhuis. De dader, zo werd later duidelijk, kwam uit de groep organisatoren van het vreugdevuur aan de Broekweg. De Marktbuurt zei toen afstand te doen van dit incident, net als voor het incident met de fietsen in 2017.

Opbouw vreugdevuur in 2017 | Foto: Marktbuurt

Maar de Marktbuurt, zoals de bewoners die het vreugdevuur aan de Broekweg organiseren zich noemen, laat het er ondanks deze actie niet bij zitten en doet eind 2023 opnieuw een aanvraag voor een vreugdevuur. Op internet uiten zij hun onvrede over de gang van zaken en de communicatie tussen hen en huidig burgemeester Bert Wijbenga. Dat leidt tot veel protest onder zowel de organisatie als de buurtbewoners.

Dit jaar dient de Marktbuurt in oktober een 35-pagina’s tellend evenementenplan in. Begin november geeft burgemeester Wijbenga aan het vreugdevuur niet toe te staan. De burgemeester zegt een vreugdevuur niet meer van deze tijd te vinden. Dat leidt tot grote ergernis bij de organisatoren van het vreugdevuur op de Broekweg. Zo wordt begin december wederom een protest aangekondigd, net zoals in 2021 het geval was. Daar kwamen toen honderden mensen op af.

Burgemeester Bert Wijbenga | Foto: Twee

Eén met vuur, een zonder vuur

Dit jaar heeft de organisatie van het vreugdevuur naar eigen zeggen twee veiligheidsplannen ingediend (één met vuur en één zonder vuur) om ervoor te zorgen dat het evenement in welke vorm dan ook zou kunnen doorgaan. In Vlaardingen werd het plan met vuur wederom afgekeurd, ondanks dat er “weinig tot geen risico’s zijn bij het voorgestelde kleine vreugdevuur van 20 pallets”, zo zegt Ron Meijer namens de Marktbuurt.

Meijer geeft aan dat de gemeente diverse redenen aandraagt om het vreugdevuur te verbieden. Er wordt onder andere gewezen op brandgevaar als het gaat om omliggende woningen, de kans op ongeregeldheden en veiligheidsrisico’s. “Deze beweringen worden echter niet ondersteund door hard bewijs.” Volgens de organisatie voldoen de plannen voor een vreugdevuur aan alle eisen en is de voorgestelde hoeveelheid pallets veel kleiner dan de grote vreugdevuren van de jaren voor 2018.

Ron Meijer zegt dat hij zich buitengesloten voelt. En dat hij ten onrechte beschuldigd wordt van het veroorzaken van een onveilige situatie. De gemeente dreigt volgens hem met het intrekken van de vergunning voor het hele evenement als de organisatie blijft aandringen op het vreugdevuur.

De toekomst van het vreugdevuur

Hoewel de gemeente blijft volhouden dat het vreugdevuur niet zal doorgaan, blijft Meijer strijden voor zijn traditie. Hij stelt voor om het vreugdevuur nogmaals te laten plaatsvinden, met de belofte dat alles op een veilige en verantwoorde manier georganiseerd zal worden. Meijer hoopt dat de gemeente uiteindelijk begrijpt hoeveel het vreugdevuur betekent voor de Marktbuurt.