Strijd om de molens gaat door: gemeente wil regels aanpassen om hoogbouw toe te kunnen laten

“We hebben met elkaar afspraken en regels vastgesteld. Daar houden we ons aan.” Met die woorden probeerde Antoinette Laan, wethouder bouwen, de molenaars van de Stichting De Schiedamse Molens gerust te stellen. Er ontstond namelijk commotie over de plannen voor de bouw van de woontoren The Miller aan Plein 40-45. Nu blijkt uit correspondentie tussen de gemeente en de Provincie Zuid-Holland, dat de gemeente die afspraken en regels het liefst aangepast ziet.

Na de eerste schetstekeningen van woontoren The Miller, stonden de molenaars uit Schiedam perplex. Een woontoren van 70 meter hoog binnen 400 meter van de molens De Kameel en De Palmboom zou betekenen dat die molens hinder ondervinden. De wind komt door de toren dan niet meer goed bij de molens, waardoor de draaiende onderdelen extra belast worden als de molen draait.

De reactie van wethouder Laan is er eentje in de categorie ‘u kunt rustig gaan slapen’. De regels van een molenbiotoop zijn de gemeente bekend, en die regels worden nageleefd. Voor de Schiedamse molens geldt nog steeds de normale molenbiotoop. Dat betekent dat er binnen 400 meter van de Schiedamse molens maximaal tot zo’n 33 meter hoogte gebouwd mag worden. Maar nu wil de gemeente dat de provincie een ‘bijzondere molenbiotoop’ afgeeft, waardoor hoogbouw boven die 33 meter wel mogelijk wordt.

Wat is een bijzondere molenbiotoop?

In een molenbiotoop zijn de regels vastgelegd wat er wel en niet mag in de omgeving van een molen. De provincie zorgt ervoor dat die regels worden nageleefd. Zo is er afgesproken dat er binnen een straal van 500 meter rondom een molen niet te hoog gebouwd mag worden. Hoogbouw neemt namelijk de wind voor een molen weg, waardoor deze niet meer kan draaien. Met het aanwijzen van een bijzondere molenbiotoop wordt er van die regels afgeweken. Zo hoeft een gemeente bij een molen met een bijzondere molenbiotoop geen toestemming meer te vragen aan de provincie om hoogbouwplannen te ontwikkelen.

Net als Den Haag en Leiden

Om de aanwijzing van een bijzondere molenbiotoop te krijgen haalt het Schiedamse stadsbestuur voorbeelden van andere gemeenten aan. Zo hebben de gemeenten Den Haag en Leiden eerder al wel zo’n bijzondere molenbiotoop toegewezen kregen. Bij het afgeven van de bijzondere molenbiotopen voor de gemeentes Den Haag en Leiden liggen andere redenen daaraan ten grondslag.

Het aanhalen van de casus in Den Haag is kort gezegd vreemd te noemen. Voor de Nieuwe Veenmolen en de Laakmolen gaf de provincie vorig jaar een bijzondere molenbiotoop af, tegen de wens in van de gemeente Den Haag. Het Haagse stadsbestuur zag het nut niet van de bijzondere molenbiotoop. Volgens Den Haag was de aanwijzing voor de Nieuwe Veenmolen onnodig. Daar legde de provincie de speciale molenbiotoop toch op, tegen de wens van de gemeente in.

De casus van de molens in Leiden ligt iets gecompliceerder. Daar speelt de ligging van de brandweerkazerne en een Hoogbouwvisie van de gemeente ten grondslag aan de beslissing. Op de huidige locatie stonden al plannen voor hoogbouw. Daarnaast blijkt uit onderzoek van de brandweer dat de locatie in de buurt bij de Maredijkmolen de beste plek is in de stad om een brandweerkazerne te bouwen.

In de Leidse casus waarbij de molenbiotoop van de Maredijkmolen en drie andere molens hinder ondervinden van de hoogbouw, blijkt dat de overschrijding een stuk minder groot is, dan dat die in de huidige plannen van The Miller in Schiedam is. Daar wordt de molenbiotoop slechts met 1,8 meter overschreden. In Schiedam zou de molenbiotoop met meer dan 30 meter overschreden worden, als de plannen van een 70 meter hoge woontoren doorgaan.

Hoogbouwvisie

Een Hoogbouwvisie, zoals in Leiden, heeft de gemeente Schiedam ook. In 2008 bracht de gemeente locaties voor hoogbouw in kaart. Daarin is de locatie aan Plein 40-45 aangemerkt als één van de locaties waar hoogbouw mogelijk is. Dat komt doordat het aan een zogenaamde stadspoort ligt, een grote toegangsweg van de stad, en binnen het gebied van een openbaar vervoersknooppunt.

Maar met dat knooppunt is iets opmerkelijks aan de hand. Rond het station Schiedam Centrum is namelijk een cirkel getrokken van 500 meter. Het middelpunt van die cirkel ligt echter in de tekening van de gemeente uiterst links van het station zelf. Leg je de cirkel in het midden van het station, dan valt het Plein 40-45 voor het grootste gedeelte buiten het gebied, waardoor er – volgens de eigen visie – onvoldoende reden is om op die locatie hoogbouw toe te staan. Wel staat in het artikel te lezen dat de locatie van The Miller wordt gerekend als de wijk Nieuwland, waar men hoogbouw wel wenselijk acht.

Links het plaatje uit de Hoogbouwvisie 2008 van de gemeente Schiedam, rechts de straal van 500 meter getekend vanuit het midden van het station. Het witte vlak duidt de bouwlocatie aan.

Provincie wees eerste verzoek af

Het eerste verzoek van de gemeente om het beleid aan te passen dateert van de zomer van 2021. Dat verzoek van de gemeente Schiedam aan de provincie werd door het provinciebestuur afgewezen. Het was volgens de provincie nog onvoldoende duidelijk waarom de bestaande molenbiotoop van de werkzame molens geschonden moet worden. De provincie laat de gemeente weten dat in een nieuw verzoekschrift duidelijker aangeven moet worden waarom er juist in de molenbiotoop gebouwd moet worden en niet op andere locaties in Schiedam.

Als argumentatie om dat duidelijk te maken haalt de gemeente Schiedam in een nieuwe zienswijze begin mei de regionale woningbouwafspraken aan. De gemeente noemt het een uitdaging om daaraan te voldoen en heeft daar een bijzondere molenbiotoop voor nodig. Ook noemt de gemeente Schiedam de stedelijke vernieuwing van de wijk Nieuwland en de daarbij ingezette Woningbouwimpulsgelden als argument.

De regels van de huidige molenbiotoop zijn volgens de gemeente te strikt, zo laat men weten in een schriftelijke reactie. “Wordt niet voldaan aan de regels inzake de molens, dan kan een ontwikkeling niet plaatsvinden.” Door middel van een bijzondere molenbiotoop wil de gemeente meer zeggenschap hebben over de locaties voor hoogbouw. “De regels worden minder dwingend en er wordt de gemeente meer ruimte gelaten om integrale afwegingen te maken tussen het belang van wonen in een stad met beperkte ruimte, hoogbouw en het belang van de molen.”

Opvallend aan de argumentatie van de gemeente is dat het vergelijk met Leiden getrokken wordt, maar de aanvraag anders is. In Leiden is gekeken naar de hinder van een specifiek bouwproject op de molenbiotoop. Daarvoor is een bijzondere molenbiotoop afgegeven. De gemeente Schiedam wil een bijzondere molenbiotoop voor alle Schiedamse molens zonder te verwijzen naar een specifiek bouwproject. Zo staat te lezen in de motivering van het verzoek aan de Provincie Zuid-Holland.