Politiek spel: dit is waarom het college 180 graden draaide in standpunt transgenderverklaring

Een opmerkelijke ommezwaai in het najaar van 2021 zorgde ervoor dat het college in Schiedam de Verklaring van Dordrecht niet ondertekende, waarbij ook het vertrek van wethouder Jeroen Ooijevaar een rol speelde. Dat blijkt uit correspondentie tussen ambtenaren en beleidsmakers van de gemeente Schiedam en de verklaringen van anonieme bronnen op het Stadserf.

Met de Verklaring van Dordrecht wil Stichting Transgender Netwerk Nederland dat werkgevers bewust worden van de positie van transgenderpersonen en de intentie uitspreken om haar beleid daarop aan te passen. De verklaring bestaat uit tien punten die de omstandigheden voor transgenderpersonen op de werkvloer moeten verbeteren. Daarbij moet ook de discriminatie van deze groep op de werkvloer voorkomen worden. Onder andere de gemeenten Amsterdam, Utrecht en Rotterdam ondertekenden dit document.

Met een motie riep de Schiedamse gemeenteraad in juli 2021 het college van burgemeester en wethouders op om de verklaring ook te ondertekenen. Ondanks dat deze motie werd aangenomen besloot het college de verklaring toch niet te ondertekenen.

Negatief advies

Dankzij een door SCHIE ingediend WOO-verzoek (Wet Open Overheid) komt correspondentie tussen ambtenaren en toenmalig wethouder Jeroen Ooijevaar (GroenLinks/Progressief Schiedam) naar voren. Daaruit blijkt dat het ambtelijk apparaat van de gemeente Schiedam al vóór de raadsvergadering in juli 2021 adviseert om de verklaring niet te ondertekenen, wijzend naar het ondertekende Charter Diversiteit. “De gemeente Schiedam heeft al een diversiteitsbeleid opgesteld waarbij aandacht is voor alle groepen”, staat te lezen in een advies van één van de ambtenaren.

Ondanks het advies van de ambtenaren, wil Ooijevaar geen negatief advies uitbrengen aan de raad. “We hebben een Charter Diversiteit ondertekend (...). De Verklaring van Dordrecht sluit daarbij wonderwel aan”, vertelt Ooijevaar in de raadsvergadering. “Enerzijds kan ik zeggen: dat doen we al. Anderzijds kan ik zeggen: het is complementair aan wat we doen en heel sympathiek, dus ik laat dat wat dat betreft aan u als raad om daar een oordeel over te vellen.” Met 19 stemmen voor en 14 tegen wordt de motie aangenomen.

Vertrek Ooijevaar

Als na de zomer uitvoering gegeven moet worden aan de motie, verandert de situatie snel. Wethouder Jeroen Ooijevaar stapt op 22 september uit de coalitie vanwege een verschil van inzicht op het thema mobiliteit (betaald parkeren). Een week later gaat een ambtenaar aan de slag met de uitvoering van de motie over de Verklaring van Dordrecht. De ambtenaar neemt daarbij contact op met Transgender Netwerk Nederland en spreekt in een mail over een te organiseren ‘onderteken event’. “Aandachtspuntje is dat we nu nog niet weten wie de nieuwe portefeuillehouder P&O (Personeel en Organisatie, red.) zal worden”, aldus de ambtenaar.

Na deze mail is er sprake van een koerswijziging bij het college. Een anonieme bron laat aan SCHIE weten dat de breuk van de collegepartijen de vermoedelijke oorzaak is van de andere koers. Volgens de ingewijde was er sprake van een klassieke ‘links-rechts-meningsverschil’ rondom het thema mobiliteit wat er voor zorgde dat de overgebleven wethouders liever geen uitvoering wilden geven aan de ‘linksere thema’s’, zoals de Verklaring van Dordrecht.

‘Mogelijkheid om motie alsnog niet uit te voeren’

Uit de mailwisselingen na de coalitiebreuk blijkt dat er door de gemeente wordt ingezet op het niet ondertekenen van de verklaring. Onduidelijk blijft wie opdracht heeft gegeven voor het heroverwegen van de beslissing. Een ambtenaar schrijft op 2 november: “Ik begrijp dat wethouder Ooijevaar heeft toegezegd de motie te zullen uitvoeren met waarschijnlijk een voorbehoud ten aanzien van punt 9 (voortgang van transgenderbeleid uiteenzetten in een jaarverslag, red.) uit de verklaring. Afgelopen week heb ik hier nog even contact over gehad met de griffier om na te gaan of er een mogelijkheid is om de motie alsnog niet uit te voeren. Naar ik begrijp is dat mogelijk en is dat vooral een politieke afweging die mogelijk vragen en discussie in de raad oproept. Vraag is of dat politiek gezien wenselijk en verdedigbaar is.”

Die vraag wordt snel beantwoord. Het college lijkt de strijd met de gemeenteraad graag aan te willen gaan. Burgemeester Cor Lamers voert de druk op en wil nog voor het einde van het jaar terugkoppelen aan de gemeenteraad over het onderwerp, blijkt uit de opgevraagde stukken. Vanaf dat moment worden de argumenten om tegen de ondertekening van de verklaring te zijn verzameld.

Aanwijzen van verantwoordelijken

In de openbare correspondentie in de daaropvolgende maanden (december, januari en februari) blijkt dat de gemeente niet wil voldoen aan artikel 6 van de verklaring: het aanwijzen van managementleden die actief werken aan een transgender-vriendelijke werkomgeving. “In Schiedam draagt het managementteam als geheel zorg voor een transgendervriendelijke werkomgeving. Dit betekent dat we hiervoor geen specifieke leden uit het management aanwijzen”, laat de gemeente weten als antwoord op vragen uit de gemeenteraad over dit onderwerp.

‘Beleid voor een kleine groep’

Vervolgens stelt GroenLinks extra vragen aan het college over het onderwerp en noemt het college in de beantwoording een nieuw argument: “Het specifiek ontwikkelen van beleid voor transgenders, terwijl het om een kleine groep gaat en ook de andere (vaak grotere) groepen aandacht behoeven, voert naar ons idee te ver.” Het college besluit -ondanks de schriftelijke vragen van GroenLinks- de Verklaring van Dordrecht niet te ondertekenen en daarbij het advies van de raad naast zich neer te leggen. 

Een ambtenaar neemt vervolgens telefonisch contact op met Transgender Netwerk Nederland om het besluit het document niet te ondertekenen kenbaar te maken. Daarnaast is een afspraak gemaakt met TNN om te bespreken wat de gemeente Schiedam kan doen voor het verbeteren van de inclusiviteit voor transgender personen op de werkvloer. TNN bevestigt dat er contact is geweest met de gemeente Schiedam. De gemeente geeft aan dat zij nog altijd de werkcondities voor transgenders wil verbeteren, ondanks dat de verklaring niet wordt ondertekend.

Eerder liet Transgender Netwerk Nederland tegenover SCHIE weten verbaasd te zijn over het feit dat Schiedam de verklaring weigert te ondertekenen. “Daarnaast ben ik ook verbaasd dat de gemeente zegt, dat ze zich in twee punten niet kunnen vinden omdat het een intentieverklaring is. Je hoeft niet aan alle tien de punten te voldoen", vertelde Remke Verdegem, bestuurslid van TNN in januari dit jaar. "Het is geen rapportcijfer, maar meer dat je zegt, met die punten gaan we aan de slag.”